Ο Νίκος Ζιώγας γεννήθηκε το 1986 στην Φλώρινα και πραγματοποίησε το σκηνοθετικό του ντεμπούτο με τη μικρού μήκους ταινία Άνοιξη (2018), η οποία ακολουθεί δύο νεαρές λεσβίες που έρχονται ως πρόσφυγες από τη Συρία στην Ελλάδα, ελπίζοντας να κάνουν μια νέα αρχή. Η ταινία έκανε πρεμιέρα στο 21ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, ενώ ταξίδεψε και σε πολλά φεστιβάλ στο εξωτερικό. Η επόμενη μικρού μήκους ταινία του Νίκου Ζιώγα, με τίτλο Walk With Me, γυρίστηκε στο Περού και στη Χιλή, ενώ το 2020 ήρθε η στιγμή για το πέρασμα στις μεγάλου μήκους ταινίες, με τη συν-σκηνοθεσία του Lena.

Στο 23ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το Ενθύμιον του Νίκου Ζιώγα μας μεταφέρει στο Γιρομέρι Θεσπρωτίας και μας βυθίζει σε ένα μυσταγωγικό έθιμο που τηρούν ευλαβικά οι κάτοικοι του χωριού. Κάθε Δευτέρα του Πάσχα, επισκέπτονται το νεκροταφείο του χωριού και τραγουδούν μοιρολόγια και δημοτικά τραγούδια στη μνήμη των εκλιπόντων.

Ο Ζιώγας, με κινηματογράφηση απολύτως συμβατή με την υπερβατική ατμόσφαιρα που πραγματεύεται το θέμα του, σκιαγραφεί το πορτρέτο μιας Ελλάδας που σβήνει και χάνεται. Επιστρατεύοντας το εκτυφλωτικό ασπρόμαυρο για το παρόν και το χρώμα για το παρελθόν, ο Ζιώγας αναπλάθει μια αέναη και προαιώνια μάχη: η ζωή παλεύει να ξορκίσει τον θάνατο, φτιάχνοντας έναν ενδιάμεσο κόσμο όπου οι νεκροί και ζωντανοί συνυπάρχουν και συνομιλούν. Το Ενθύμιον εκκινεί ως ανθρωπολογική μελέτη και εξελίσσεται σε έναν συγκινητικό φόρο τιμής σε έναν τρόπο ζωής και σε μια κοσμοθεωρία που απειλείται με αφανισμό, για να εξυψωθεί στην πορεία σε μια στεντόρεια κραυγή για την αποδοχή του μοιραίου και τη συμφιλίωση με το πέρασμα του χρόνου και την απώλεια.

To ντοκιμαντέρ ως κινηματογραφικό είδος μπορεί άραγε να λειτουργήσει ως θεματοφύλακας της κληρονομιάς ενός τόπου και της συλλογική μνήμης; «Οι αναμνήσεις είναι συνδεδεμένες με το παρόν και το μέλλον. Οι καταγραφές της παράδοσης του κάθε τόπου αποτελούν μια συνεισφορά στη συλλογική μνήμη. Το Ενθύμιον είναι μια απόπειρα, κόντρα στην αδίστακτη ψηφιοποίηση της εποχής μας, να κρατηθεί ζωντανή η αναλογική μνήμη της ελληνικής επαρχίας», αναφέρει ο ίδιος ο σκηνοθέτης.

Η σκηνοθεσία και το μοντάζ του Ζιώγα πλάθουν ένα υποβλητικό σύμπαν, όπου κάθε βλέμμα και νεύμα μοιάζει ενταγμένο σε μια μυστική τελετουργία που απευθύνεται μονάχα στους μυημένους και εκλεκτούς ενός αθέατου κόσμου, που μπορεί να τον δει κανείς μονάχα αν παραμερίσει την κουρτίνα του ορατού. «Ήθελα να μιλήσω με τους ανθρώπους της ταινίας όπως μιλώ με τους δικούς μου ανθρώπους. Να καταγράψω όσο μπορώ πιο ρεαλιστικά την αλήθεια και τις σκέψεις τους. Σαν ένα παραμύθι με υπαρκτούς χαρακτήρες», αναφέρει ο Νίκος Ζιώγας.

Ταινίες όπως το Ενθύμιον πιστοποιούν πως το ελληνικό ντοκιμαντέρ γνωρίζει μεγάλη άνθιση βαδίζει στη σωστή κατεύθυνση, προσφέροντάς μας ταινίες που λειτουργούν ως σημείο αναφοράς τόσο στην εγχώρια κινηματογραφική παραγωγή όσο και στη σχέση που αναπτύσσουμε με την ίδια την ελληνική κοινωνία. Τι πιστεύει ο ίδιος; «Όσο περισσότερο φροντίζεις ένα δέντρο τόσο περισσότερο αποδίδει. Ποιοτικά και ποσοτικά. Το ελληνικό ντοκιμαντέρ έχει ανάγκη από υποστήριξη και χώρο. Τον τελευταίο καιρό γίνεται σημαντική προσπάθεια».