fbpx

Οι οπτικές αφηγήσεις της, άλλοτε πιο λυρικές και άλλοτε επάνω σε έναν κεντρικό αφηγηματικό άξονα, επιχειρούν να φωτίσουν και να αναδείξουν τις διαφορετικές πτυχές τόπων και ανθρώπων, όπου η έννοια του συνόρου, της κοινωνίας και της ταυτότητας είναι ρευστές.

Μυρτώ Παπαδοπούλου

Visual Narratives

Κείμενο: Εύη Καλλίνη
Μυρτώ Παπαδοπούλου

Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, στη Θεσσαλονίκη. Ακολούθησαν σπουδές στην Αμερική, όπου παρακολούθησε ένα πρόγραμμα για το ντοκιμαντέρ στο Διεθνές Φωτογραφικό Κέντρο της Νέας Υόρκης. Επέστρεψε στα πάτρια εδάφη το 2010, μέσα στην οικονομική κρίση και έκτοτε, με βάση της πλέον την Ελλάδα, πηγαινοέρχεται στο εξωτερικό για διάφορα projects και επαγγελματικές υποχρεώσεις. Παράλληλα, συνεργάζεται με κορυφαία διεθνή μέσα μαζικής ενημέρωσης, όπως τα «National Geographic», «The New York Times», «Le Monde», «The Guardian» και «Die Zeit», μεταξύ άλλων, καθώς και με διεθνείς οργανισμούς, φορείς και ινστιτούτα.

Η σχέση της με τον φακό ξεκίνησε από την εφηβεία και συνεχίστηκε στη Σχολή Καλών Τεχνών, όταν επέλεξε να κάνει την πτυχιακή της επάνω στη φωτογραφική τέχνη. Ωστόσο, αν και η φωτογραφία ως εικαστικό μέσο αφήγησης και έκφρασης, βρισκόταν στη ζωή της από πάντα, το είδος εκείνο που της έδωσε την ελευθερία να εξερευνήσει σε βάθος τον άνθρωπο είναι η φωτογραφία ντοκιμαντέρ. Όπως εξηγεί, «στάθηκε η αφορμή να διεισδύσω βαθύτερα στα αντικείμενα μελέτης του, γιατί το ντοκιμαντέρ στην υλοποίησή του, ως είδος και ως μεθοδολογία, απαιτεί χρόνο και μου δίνει την έννοια του βάθους, δεν έχει την εφήμερη προσέγγιση που έχουν, για παράδειγμα, η φωτογραφία δρόμου ή η φωτοειδησεογραφία. Παράλληλα, το ντοκιμαντέρ ενέχει το κομμάτι της έρευνας, που επίσης με ενδιαφέρει πολύ, μιας έρευνας που αφορά διαφορετικά μεταξύ τους στοιχεία, το ανθρωπολογικό, το ερευνητικό, το ιστορικό, το επιστημονικό, καθώς και τον μεταξύ τους διάλογο».

Θεματολογικά την ελκύουν οι κοινωνιολογικές προσεγγίσεις, είναι «ένας ερευνητής και παρατηρητής του κόσμου και της κοινωνίας», όπως εύστοχα η ίδια περιγράφει. Στόχος της να εξερευνά την κοινωνία, όχι απαραίτητα σε ένα αστικό πλαίσιο, αλλά σε μία ευρύτερη βάση πληθυσμιακών ομάδων που δημιουργούν αντίστοιχα τις δικές τους κοινωνίες, εκεί συνήθως εκλείπει το δυτικού τύπου πλαίσιο. Επίσης, ένα άλλο στοιχείο που την ενδιαφέρει πολύ είναι αυτό του μύθου, το μυστήριο, η πνευματικότητα. Πρόκειται για ένα στοιχείο που αξιοποιεί στο φωτογραφικό έργο επάνω στο οποίο εργάζεται αυτόν τον καιρό, στην Κρήτη.

Δε θέλω να ασχολούμαι μόνο με ένα αντικείμενο, δε θέλω να έχω ταμπέλα, ως άνθρωπος και ως δημιουργός. Σκοπός μου είναι να αναπτύξει ο θεατής τη δική του σχέση με το έργο μου και όχι να τον κατευθύνω, πώς να το «διαβάσει». Με ενδιαφέρει να δώσω την πληροφορία που θα τον προτρέψει να το επεξεργαστεί και να οδηγήσει τη σκέψη του σ’ ένα άλλο επίπεδο, όχι απαραίτητα μόνο για το ίδιο το έργο, αλλά και για τη ζωή εν γένει.

Μυρτώ Παπαδοπούλου

Ανατρέχοντας το πορτφόλιο με τα projects της, συναντάμε την πρώτη της ολοκληρωμένη δουλειά με τόπο εργασίας τη Θράκη. Ένα project που ξεκίνησε όντας φοιτήτρια και ολοκλήρωσε μετά από έξι χρόνια, αποτυπώνοντας με τον φακό της τη μουσουλμανική κοινότητα που ζούσε περιφερειακά στα σπήλαια και γύρω από το κάστρο του Διδυμότειχου. Το έργο αυτό της χάρισε μία υποτροφία και αποτέλεσε τη βάση για να εξελιχθεί σε προσωπική και επαγγελματική βάση. Όπως επισημαίνει, «σαν άνθρωπος κάνω πάντα βήματα μπροστά αλλά κοιτάω και πίσω, υπάρχει στη δουλειά μου ένας διάλογος μεταξύ παρόντος και παρελθόντος». Ακολούθησε το 2010 το project “The Attendants” για τον αγοραίο έρωτα και τη σεξουαλική βιομηχανία στη χώρα μας, που ξεκίνησε με στόχο να ευαισθητοποιήσει, να μιλήσει και να σπάσει κάποια κοινωνικά ταμπού γύρω από το αντικείμενο. «Ήταν ένα φωτογραφικό έργο που το δούλεψα με πολλά διαφορετικά μέσα, το κομμάτι του λόγου, του κειμένου και της εικόνας, καθώς αντιμετώπισα δυσκολίες στο να αφηγηθώ καταστάσεις που δεν μπορούσα να φωτογραφήσω. Όλο αυτό με εξέλιξε μεθοδολογικά στην αφηγηματική διαδικασία, στο πώς να μιλήσω για κάτι απελευθερώνοντας τον εαυτό μου από το φωτογραφικό μέσο», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Στη δεκαετία της οικονομικής ύφεσης δουλεύει με μεγάλα διεθνή έντυπα και οργανισμούς, «σε ένα αδρό και σκληρό περιβάλλον». Παράλληλα συνεχίζει να υλοποιεί μεγάλα projects. Ένα από αυτά είναι το «Μέτσοβο 1900» με το Μουσείο Αβέρωφ, μία έκθεση που φιλοξενήθηκε στα Λουτρά της Πλάκας, στην Αθήνα και αργότερα ταξίδεψε εκτός συνόρων, στην Κίνα. «Εδώ μπήκα στη διαδικασία να
δουλέψω με μία ομάδα ανθρώπων σε μία μεγάλη παραγωγή και να έχω τον ρόλο του διευθυντή φωτογραφίας και του φωτογράφου ταυτόχρονα» αναφέρει. Άλλο σημαντικό project, ορόσημο στην πορεία της, είναι το κινηματογραφικό ντοκιμαντέρ στο Τατζικιστάν, για τις ανάγκες του οποίου ταξίδευε συνεχόμενα στην κεντρική Ασία, από το 2011 έως το 2018. Κατά την υλοποίησή του συνειδητοποιεί, ότι οι θεματικές επιλογές και οι προσεγγίσεις της έχουν ένα κοινό μοτίβο που επαναλαμβάνεται και που αφορά τους απομονωμένους πληθυσμούς, όπου η έννοια του συνόρου, της κοινωνίας και της ταυτότητας είναι ρευστές. Όπως αναφέρει, «πιστεύω στην έννοια της ρευστότητας της ταυτότητας, ό,τι κι αν σημαίνει αυτό, θρησκεία, φύλο, σεξουαλικότητα».

Το 2017 επιστρέφει στη Θράκη για ένα νέο έργο, με τη χρηματοδότηση του iMEdD (incubator for Media Education and Development), που λειτουργεί στο πλαίσιο του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Ταξιδεύει στην περιοχή για τέσσερα χρόνια, μέχρι το 2021, αποτυπώνοντας στα απομονωμένα χωριά τις γυναίκες της μειονότητας των Πομάκων, οι οποίες έμειναν πίσω για να αναλάβουν τα νοικοκυριά, ενώ οι άνδρες είχαν μεταναστεύσει προς τη βόρεια Ευρώπη, σε αναζήτηση εργασίας. Στο project αυτό εξερευνά την εξέλιξη του πληθυσμού σε ένα ιστορικό πλαίσιο, καθώς και τη σχέση των φύλων, την εξάρτηση που έχουν μεταξύ τους, για να λειτουργήσουν στις κοινωνίες αλλά και την ανάγκη τους για προσωπική εξέλιξη. Το αποτέλεσμα εκτίθεται το φθινόπωρο του 2023 στο Μουσείο Μπενάκη, στη φωτογραφική έκθεση με τίτλο «Spirits Unseen» ενώ στα σχέδια της δημιουργού είναι και η έκδοση του ομότιτλου λευκώματος. Αντίστοιχο θεματικό άξονα έχει και το φωτογραφικό project στα ναυπηγεία της Ελευσίνας, που βρίσκεται σε εξέλιξη από το 2020.

Διανύοντας την πλέον συνειδητοποιημένη φάση της καριέρας της, η Μυρτώ Παπαδοπούλου βρίσκεται σε μία συνεχή διερεύνηση για το πώς να αναδείξει και να φωτίσει τις πτυχές των θεμάτων της. Όπως η ίδια δηλώνει, «δε θέλω να ασχολούμαι μόνο με ένα αντικείμενο, δε θέλω να έχω ταμπέλα, ως άνθρωπος και ως δημιουργός. Σκοπός μου είναι να αναπτύξει ο θεατής τη δική του σχέση με το έργο μου και όχι να τον κατευθύνω, πώς να το «διαβάσει». Με ενδιαφέρει να δώσω την πληροφορία που θα τον προτρέψει να το επεξεργαστεί και να οδηγήσει τη σκέψη του σ’ ένα άλλο επίπεδο, όχι απαραίτητα μόνο για το ίδιο το έργο, αλλά και για τη ζωή εν γένει».

Φωτογραφίες

Πληροφορίες

https://www.instagram.com/myrtophoto/

Επικοινωνία

myrtopapadopoulos@gmail.com