Στο τελευταίο βιβλίο του, Είμαστε πλασμένοι από χώμα, με αφορμή το μεταναστευτικό ζήτημα, ο Καρνέζης στρέφει την προσοχή του σε χαρακτήρες που λειτουργούν κάτω από συνθήκες ακραίας πίεσης, εμβαθύνοντας στο πώς και στο πότε η πίεση και η ανάγκη αλλάζουν τους ανθρώπους. «Είναι ένα ενδιαφέρον ζήτημα, όλοι μας έχουμε κάποτε αναρωτηθεί λίγο-πολύ πώς θα αντιδρούσαμε σε ακραίες καταστάσεις, πραγματικές ή φανταστικές, για τις οποίες έχουμε διαβάσει στις εφημερίδες, σε ένα βιβλίο ή έχουμε δει σε κάποια ταινία. Είναι αδύνατο να ξέρουμε εκ των προτέρων τι θα είχαμε κάνει, αν θα δείχναμε θάρρος ή δειλία, πανικό ή ψυχραιμία, εγωισμό ή αλτρουισμό. Υποψιάζομαι πως οι ακραίες καταστάσεις μεγεθύνουν τα πραγματικά χαρακτηριστικά της ιδιοσυγκρασίας μας, όχι ό,τι νομίζουμε πως είμαστε, αλλά αυτό που πραγματικά είμαστε. Κάποιος που είναι φύσει ριψοκίνδυνος παίρνει περισσότερα ρίσκα, ο άτολμος παγώνει από αναποφασιστικότητα, ο φιλεύσπλαχνος θυσιάζεται για τους άλλους».

Το μεταναστευτικό ζήτημα, ένα από τα πιο κομβικά ζητήματα του 21ου αιώνα, υπερβαίνει τα στενά όρια της επικαιρότητας και μετατρέπεται σε κάτι πιο βαθύ και οδυνηρό, που επιφέρει ριζικές αλλαγές σε βάθος χρόνου. Και η λογοτεχνία, σκάβοντας στις ιστορίες των ανθρώπων, επιχειρεί να το κατανοήσει και να το αφουγκραστεί. «Έχουν υπάρξει και στο παρελθόν ιστορικές περίοδοι με μετακινήσεις προσφύγων και μεταναστών λόγω φτώχειας και πολέμων. Η διαφορά στις μέρες μας έγκειται, ίσως, στις σχετικά μεγαλύτερες αποστάσεις που καταφέρνουν να διανύσουν αυτοί οι άνθρωποι λόγω της ευκολίας των μετακινήσεων, που σημαίνει ότι φτάνουν στις χώρες μας άνθρωποι των οποίων τα ήθη και έθιμα, τη θρησκεία και τη γλώσσα, την ιστορία και την πολιτική κατάσταση, γνωρίζουμε ελάχιστα ή καθόλου, και κατά συνέπεια δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε το δράμα τους. Η λογοτεχνία μάς βοηθά, πιστεύω, να τους πλησιάσουμε, τους δίνει φωνή – κυριολεκτικά καταρχήν, αφού στο μυθιστόρημα μιλούν τη γλώσσα του αναγνώστη, αλλά και μεταφορικά, καθώς η λογοτεχνία διεισδύει στις σκέψεις τους και περιγράφει τις πράξεις και συμπεριφορές τους με μια παραστατικότητα που είναι δύσκολο να πετύχει η δημοσιογραφία γιατί δεν έχει το θράσος της μυθοπλασίας».

Ο Πάνος Καρνέζης ανήκει σε εκείνους συγγραφείς που ανανεώνονται τόσο θεματικά όσο και ως προς το ύφος της γραφής με κάθε νέο βιβλίο που κυκλοφορούν. Παρόλα αυτά, ο άνθρωπος και η ηθική του περιπέτεια βρίσκονται πάντα στο κέντρο της συγγραφικής του αναζήτησης. «Δεν μπορώ να μιλήσω με βεβαιότητα για το πώς έχω επιλέξει τη θεματογραφία μου, αλλά εμπνέομαι κυρίως από γεγονότα επίκαιρα ή ιστορικά, όπως και από εικόνες ή τοπία που βλέπω, ή από κάτι που μπορεί να μου συμβεί. Όλα αυτά τα βρίσκω πιο ενδιαφέροντα από μια πολυσύνθετη πλοκή, όπως ενός αστυνομικού μυθιστορήματος, για παράδειγμα, ίσως γιατί προσπαθώ να καταλάβω κάτι από τη συμπεριφορά όχι μόνο των άλλων αλλά και από τη δική μου, όσο κι αν κάποιες φορές –περισσότερο όταν ήμουν νεότερος είναι αλήθεια– τη νιώθω τόσο παράξενη και ανοίκεια όσο ενός αγνώστου.

Τα μυθιστορήματα του Πάνου Καρνέζη, με έναν μετριοπαθή αλλά ξεκάθαρο τρόπο, ασκούν κριτική στις κοινωνίες της Δύσης. Με αφορμή τα ζητήματα που έχουν μπει εμφατικά στο κάδρο τον τελευταίο καιρό, όπως είναι οι διασαλευμένες ταυτότητες, πολλοί κάνουν λόγο για έλλειψη νοήματος στις κοινωνίες του σήμερα. Ποια είναι η άποψη του ιδίου; «Αυτή η κριτική ματιά πιστεύω ότι είναι συνέπεια του γεγονότος ότι ξαφνικά, σε ηλικία εικοσιπέντε ετών, βρέθηκα σε μια ξένη χώρα, όπου ο κόσμος μιλούσε άλλη γλώσσα, είχε άλλη πολιτιστική ταυτότητα, μια διαφορετική ιδέα για το χιούμορ κλπ. Έγινα έτσι εκ των πραγμάτων –ίσως και λόγω εσωστρέφειας, όχι πάντως από συνειδητή επιλογή– παρατηρητής της αγγλικής κοινωνίας και της συμπεριφοράς των ανθρώπων γύρω μου, μια συνήθεια που εξελίχθηκε σε επιθυμία και ανάγκη να γράψω για ό,τι σκεφτόμουν μέσα από το πρίσμα της μυθοπλασίας.

Δεν πιστεύω ότι υπάρχει κάποιο αντικειμενικό, εγγενές νόημα στην κοινωνική μας συμπεριφορά, πέρα από την υπακοή στους κανόνες που κάνουν δυνατή την κοινωνική μας συνύπαρξη – σεβασμός στα βασικά δικαιώματα των άλλων κλπ. Ωστόσο, είναι απολύτως απαραίτητη η ανάγκη ο καθένας από εμάς να βρει το δικό του, προσωπικό, νόημα μέσα στην κοινωνία. Αν υπάρχει, τουλάχιστον, κάτι αξιέπαινο στη μοντέρνα Δυτική κοινωνία, αυτό είναι η όλο και μεγαλύτερη ανεκτικότητα σε ό,τι θεωρούμε ο καθένας ως διαφορετικό, αν και πάντα θα υπάρχει μια μερίδα του πληθυσμού, η οποία, είτε από φόβο, είτε από άγνοια, είτε από φανατισμό –μάλλον όλα αυτά ταυτίζονται– θα αντιστέκεται στη διαφορετικότητα.