Η φωτογραφία δεν είναι μόνο ένα μέσο αποτύπωσης της πραγματικότητας, είναι η μεταμόρφωση της πραγματικότητας σε τέχνη, σε κάτι αισθητικά ευχάριστο και ιδανικά διαχρονικό. Ακόμα πιο απλά, είναι η παρατήρηση της τέχνης που κρύβεται μέσα στη φύση.
Αλέξανδρος Μαλαπέτσας
Στην ποίηση της φύσης
Κείμενο: Χρύσα Νάνου
Πριν πέντε χρόνια ο Αλέξανδρος Μαλαπέτσας πήρε μία απόφαση που λίγοι θα αποτολμούσαν, εγκαταλείποντας την πόλη για χάρη της υπαίθρου. Άφησε την Αθήνα για να εγκατασταθεί στο Ζαγόρι, μια κίνηση που άλλαξε ριζικά τη ζωή του και σφράγισε το καλλιτεχνικό του έργο. Τα τελευταία χρόνια ζει στο χωριό Άνω Πεδινά, το οποίο μετρά ελάχιστους μόνιμους κατοίκους. Διάλεξε να αντικρίζει καθημερινά έναν διαφορετικό κόσμο, εκείνον που σκιαγραφούν οι κορυφές των βουνών της Πίνδου, εκεί όπου η γραμμή μεταξύ γης και ουρανού συχνά μόλις διακρίνεται, σχεδόν σβήνει.
Ως φωτογράφος τοπίου αποτυπώνει το μεγαλείο της φύσης δίνοντας έμφαση στο πολύ καλά μελετημένο κάδρο, στην ευρεία τονική γκάμα και στην πλαστικότητα, με άλλα λόγια στα στοιχεία που του υπαγορεύει η ίδια η ποίηση της φύσης. «Η μετεγκατάσταση από το
μεγαλύτερο αστικό κέντρο της χώρας σε ένα μικρό χωριό σίγουρα επηρεάζει σε πολύ μεγάλο βαθμό ολόκληρη τη ζωή σου. Από τον θόρυβο στην ησυχία, από το άγχος στην ηρεμία, από την πολυπλοκότητα στην απλότητα», αναφέρει σχετικά. «Όταν όλα αυτά
συμβαίνουν σε προσωπικό επίπεδο, μεταφέρονται και στον τρόπο που αντιμετωπίζει κανείς την τέχνη. Οι τρόποι συμπεριφοράς και έκφρασης εσωτερικεύονται, συμβαίνουν πρώτα μέσα μας και όχι ως αποτέλεσμα των εξωτερικών παραγόντων ή με σκοπό να γίνουν αποδεκτοί από τους άλλους. Όταν δημιουργείς για τον εαυτό σου, ίσως τελικά να προκύψει κάτι που έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο και στους αποδέκτες της δημιουργίας σου, κάτι πρωτότυπο και απρόσμενο για εκείνους. Για ορισμένους ανθρώπους, αυτή η δημιουργικότητα επιτυγχάνεται όταν είναι μέλη μιας ομάδας ή ζουν σε μια μεγάλη πόλη που τους προσφέρει ερεθίσματα. Για άλλους, έχει τα ίδια αποτελέσματα η απομόνωση και ο χρόνος με τον εαυτό τους. Για μένα, το να ξυπνάω μέσα στη φύση είναι σίγουρα ανεκτίμητο τόσο σε προσωπικό όσο και σε φωτογραφικό επίπεδο».
Μπήκε στο σύμπαν της φωτογραφίας ως αυτοδίδακτος. «Η αυτοδιδασκαλία σε οποιοδήποτε πεδίο έχει γίνει πλέον πολύ εύκολη, μιας και η πρόσβαση στη γνώση είναι άνευ προηγουμένου, αρκεί να θέλει κάποιος να την αναζητήσει», εξηγεί σχετικά. Άρχισε να ασχολείται με τη φωτογραφία αποτυπώνοντας εικόνες από τις διακοπές και τις στιγμές της καθημερινότητας, για να βρεθεί σταδιακά να αφιερώνει όλο τον ελεύθερο χρόνο του στη μελέτη τεχνικών και στην διαρκή εξάσκηση. «Στη συνέχεια, κάποια πιο στοχευμένα φωτογραφικά ταξίδια εδραίωσαν την αγάπη μου για τη φωτογραφία τοπίου, ενώ ταυτόχρονα συνέβαλαν σε μεγάλες αποφάσεις ζωής που έλαβα. Περίπου επτά χρόνια μετά τα πρώτα βήματά μου, μαθαίνω ακόμη καθημερινά καινούργια πράγματα με τη σιγουριά πως αυτό θα συνεχιστεί επ’ αόριστον, μιας και όσο μαθαίνεις τόσο αντιλαμβάνεσαι πόσα είναι εκείνα που δεν γνωρίζεις».
Για τον Αλέξανδρο Μαλαπέτσα, η φωτογραφία, όπως όλα τα μέσα έκφρασης, καθρεφτίζει την προσωπικότητα του ανθρώπου και την αντίληψη που έχει για τον κόσμο. «Ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται τελείως διαφορετικά από τα υπόλοιπα ζώα του πλανήτη τα συχνοτικά φάσματα του ήχου και της εικόνας. Επιπλέον, όλοι μας ακούμε και βλέπουμε τη δική μας εκδοχή της πραγματικότητας, σύμφωνα με τις εμπειρίες και τα βιώματά μας, ακόμη και τη διάθεση που έχουμε σε μια συγκεκριμένη στιγμή ή περίοδο της ζωής μας. Η θέαση, λοιπόν, μιας φωτογραφίας μπορεί να πυροδοτήσει στο μυαλό μας αναρίθμητες μελωδίες, μυρωδιές, συναισθήματα, αναμνήσεις, αρκεί να είμαστε διατεθειμένοι να αφεθούμε ολοκληρωτικά στην παρατήρηση των εικόνων».
Ο τρόπος με τον οποίο πλέον καταναλώνονται οι τέχνες έχει οδηγήσει νομοτελειακά στην υποβάθμισή τους. Οι ιδιαιτερότητες και οι λεπτομέρειες που κρύβονται σε μια συμφωνία κλασικής μουσικής ή σε ένα βιβλίο φωτογραφίας δεν μπορούν να εκτιμηθούν με επιφανειακές αναγνώσεις, καθώς απαιτούν μεγάλη προσοχή, εμβάθυνση, και ολοκληρωτική παράδοση του εαυτού μας. Δεν αρκούν λίγα δευτερόλεπτα για να αντιληφθεί κανείς “τι θέλει να πει ο ποιητής”. Καλό θα ήταν να αφιερώνουμε λίγο παραπάνω χρόνο σε όσα μας ευχαριστούν, παρά να διαιρούμε σε αλόγιστα μικρά κομμάτια την προσοχή μας, επικεντρωνόμενοι σε πράγματα που μας αφήνουν τελικά αδιάφορους και ανεπηρέαστους.
Ωστόσο, το φίλτρο της σχέσης του καθενός μας με τον χρόνο τρυπώνει στην ιεροτελεστία της παρατήρησης: «Δυστυχώς, ο τρόπος με τον οποίο πλέον καταναλώνονται οι τέχνες έχει οδηγήσει νομοτελειακά στην υποβάθμισή τους. Οι ιδιαιτερότητες και οι λεπτομέρειες που κρύβονται σε μια συμφωνία κλασικής μουσικής ή σε ένα βιβλίο φωτογραφίας δεν μπορούν να εκτιμηθούν με επιφανειακές αναγνώσεις, καθώς απαιτούν μεγάλη προσοχή, εμβάθυνση, και ολοκληρωτική παράδοση του εαυτού μας. Δεν αρκούν λίγα δευτερόλεπτα για να αντιληφθεί κανείς “τι θέλει να πει ο ποιητής”. Καλό θα ήταν να αφιερώνουμε λίγο παραπάνω χρόνο σε όσα μας ευχαριστούν, παρά να διαιρούμε σε αλόγιστα μικρά κομμάτια την προσοχή μας, επικεντρωνόμενοι σε πράγματα που μας αφήνουν τελικά αδιάφορους και ανεπηρέαστους. Σε τελική ανάλυση, η φωτογραφία δεν είναι μόνο ένα μέσο αποτύπωσης της πραγματικότητας, είναι η μεταμόρφωση της πραγματικότητας σε τέχνη, σε κάτι αισθητικά ευχάριστο και -ιδανικά- διαχρονικό. Για να το θέσουμε ακόμη πιο απλά, είναι η παρατήρηση της τέχνης που κρύβεται στη φύση».
Ζώντας στην Πίνδο βιώνει το πέρασμα των εποχών ως ένα καθημερινό θαύμα. «Η άνοιξη μάς βρίσκει να υποδεχόμαστε τον ήλιο για περισσότερες ώρες, ενώ το βούισμα από τα φτερά των εντόμων και οι μελωδίες από το κελάηδισμα των πουλιών αυξάνονται. Τα λουλούδια και τα δέντρα ανθίζουν, ο άνεμος στροβιλίζει τα ροζ και λευκά πέταλά τους ολόγυρα. Οι κορυφές των βουνών στολίζονται από το χιόνι που λιώνει σιγά σιγά για λίγες εβδομάδες ακόμη, τροφοδοτώντας τις πηγές που ξεδιψούν την πολυποίκιλη πανίδα του τόπου. Το πέρασμα των εποχών υπάρχει και γίνεται αντιληπτό σε όλες τις πτυχές της φύσης. Το καλοκαίρι, τα βουνά σφύζουν από ζωή, από το μικρότερο λουλούδι μέχρι το μεγαλύτερο δάσος. Το φθινόπωρο, η φύση εκρήγνυται με πανδαισία χρωμάτων που κάποιες φορές αδυνατείς να πιστέψεις πως αντικρίζεις. Ο χειμώνας, παρότι παγώνει τον τόπο και δυσκολεύει λίγο την καθημερινότητα, μας προσφέρει σε αντάλλαγμα μεγαλύτερη ηρεμία και γαλήνιους ρυθμούς. Η άνοιξη έρχεται να μας υπενθυμίσει πως η αναγέννηση της φύσης πάντα θα θριαμβεύει».
Αυτό τον καιρό, για το καινούργιο του πρότζεκτ, ο Αλέξανδρος Μαλαπέτσας έχει στρέψει το βλέμμα του στον αθέατο μικρόκοσμο. «Με την ενασχόληση και τον πειραματισμό με διάφορα είδη φωτογραφίας ανά τα χρόνια, κατέληξα να συναρπάζομαι από την πολύπλευρη ομορφιά του μικρόκοσμου. Όσο πιο λεπτομερώς εστιάσει κανείς την προσοχή του στη φύση τόσο αντιλαμβάνεται πως ανοίγονται νέοι ορίζοντες εξερεύνησης, ακόμη και ολόκληροι νέοι κόσμοι. Όταν ο μικρόκοσμος συνδυάζεται με την αφαιρετικότητα, ο κάθε θεατής μπορεί να δώσει τη δική του ερμηνεία στην εικόνα. Το συγκεκριμένο πρότζεκτ που βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και αρκετό καιρό έχει στο επίκεντρό του έναν μικρό και αθέατο για τους περισσότερους κόσμο, η ύπαρξη του οποίου κρατάει για λίγες μόνο ημέρες κάθε χρόνο. Αυτό είναι το στοιχείο που αυξάνει τη δυσκολία, αλλά συγχρόνως το κάνει και πιο σπουδαίο όταν τελικά ολοκληρωθεί».
Φωτογραφίες
|
