fbpx

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Εναλλακτικής Σκηνής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής ενσαρκώνει τη νέα, «πειραματική» εποχή του λυρικού θεάτρου στην Ελλάδα.

Αλέξανδρος Ευκλείδης

Ανατρέποντας τα στερεότυπα

Κείμενο: Εύη Καλλίνη | Φωτογραφίες: Αρχείο Αλέξανδρου Ευκλείδη
Alexandros Efklidis

Ο Αλέξανδρος Ευκλείδης γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Από μικρός αγαπούσε το διάβασμα και την κλασική μουσική, κάτι που, όπως ο ίδιος εξομολογείται, δημιουργούσε αποστάσεις από τους συμμαθητές του. «Ήμουν, μαζί με τους πολύ λίγους φίλους, στο περιθώριο, ας πούμε, της σχολικής ζωής, η οποία υπήρξε μια από τις πλέον αδιάφορες περιόδους στη ζωή μου». Από πολύ μικρός αγάπησε την όπερα, πέρασε από την υποχρεωτική περίοδο λατρείας της Μαρίας Κάλλας, και έμαθε το ρεπερτόριο της κλασικής μουσικής, τόσο παίζοντας όσο και εξερευνώντας την πλούσια δισκοθήκη των γονιών του. Όπως εξηγεί, «η σχέση μου με τον κόσμο της Δυτικής λόγιας μουσικής είναι βιωματική και παλαιά».

Ο Αλέξανδρος Ευκλείδης αποφοίτησε από το Τμήμα Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, που τότε έκανε τα πρώτα του βήματα, έχοντας προσελκύσει ορισμένους σημαντικούς καλλιτέχνες του χώρου στο διδακτικό του προσωπικό. Εξαρχής, έβαλε στόχο να γίνει σκηνοθέτης όπερας, καθώς έτσι θα συνδύαζε τις δύο αγάπες του, την όπερα και το θέατρο. Ακολούθησαν οι σπουδές στη Θεατρολογία, στη Γαλλία, οι οποίες του έδωσαν την ευκαιρία να συνεργαστεί με εξαιρετικούς ερευνητές και σημαντικούς θεατρολόγους και, βέβαια, να δει πολύ θέατρο από όλο τον κόσμο, ανοίγοντας τους ορίζοντές του.

Στη Θεσσαλονίκη επέστρεψε το 2002, έχοντας αφήσει το διδακτορικό που είχε ξεκινήσει στο Παρίσι ημιτελές. Σχεδόν αμέσως, ο τότε διευθυντής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, Βίκτωρ Αρδίττης, του εμπιστεύθηκε τη θέση του συμβούλου δραματολογίου. Όπως ανακαλεί στη μνήμη του, «ήταν μία απίστευτη ευκαιρία για έναν νέο θεατρολόγο για την οποία είμαι ευγνώμων, καθώς μου έδωσε τη δυνατότητα να εργαστώ σε ένα πραγματικά επαγγελματικό περιβάλλον και να προετοιμαστώ για τη μελλοντική μου συνεργασία με έναν μεγάλο κρατικό φορέα πολιτισμού, όπως είναι η Εθνική Λυρική Σκηνή». Εκείνη την περίοδο συνεργάστηκε στενά, ως δραματουργός, και με τον Κωνσταντίνο Ρήγο, στο Χοροθέατρο του ΚΘΒΕ, το οποίο υπήρξε μία υποδειγματική ομάδα χορού, με εξαιρετικά σημαντικό έργο.

Η πρώτη «άτολμη κάθοδος» στην Αθήνα έγινε το 2008, μετά την ολοκλήρωση του διδακτορικού του. Είχε ήδη κάνει τις πρώτες μεγάλες του σκηνοθεσίες όπερας και μοίραζε τον χρόνο του ανάμεσα στην ακαδημαϊκή και στην καλλιτεχνική καριέρα. Το 2009, ήρθε η πρώτη σκηνοθεσία στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Έπειτα επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη, καθώς για κάποια χρόνια δίδαξε στο Τμήμα Θεάτρου του ΑΠΘ. Στην Αθήνα ξανακατέβηκε, πιο επίσημα αυτή τη φορά, το 2013, όταν ανέλαβε θέση μόνιμου σκηνοθέτη στον οργανισμό. Το 2017, όταν ανέλαβε ο Γιώργος Κουμεντάκης την καλλιτεχνική διεύθυνση της ΕΛΣ, του ανέθεσε τη διεύθυνση της Εναλλακτικής Σκηνής.

Ωστόσο, δύο από τις πιο μεγάλες παραγωγές που έχει σκηνοθετήσει ο Αλέξανδρος στην ΕΛΣ, η Φόνισσα και η Νυχτερίδα, ανέβηκαν το 2014, όσο ήταν ακόμη μόνιμος σκηνοθέτης. «Οι δύο αυτές παραγωγές αντιπροσωπεύουν, πιστεύω, τις δύο πιο σημαντικές προσδοκίες μου από μια παράσταση έργου μουσικού θεάτρου σήμερα. Αφενός, την αναζωογόνηση έργων του παρελθόντος και τη σύνδεσή τους με την εμπειρία και τα βιώματα του σύγχρονου θεατή, όπως επιχείρησα με την ελληνοποιημένη Νυχτερίδα, αφετέρου το ανέβασμα νέων έργων όπερας και μουσικού θεάτρου που κάνουν άνοιγμα στο μεγάλο κοινό, όπως στην περίπτωση της Φόνισσας του Γιώργου Κουμεντάκη, που υπήρξε η πρώτη επιτυχημένη νέα ελληνική όπερα μεγάλου φορμά εδώ και πολλά χρόνια», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Ποια άλλα έργα θεωρεί σταθμούς στην έως σήμερα πορεία του; «Η πρώτη μου παράσταση, το 2002, θα είναι για πάντα μια σημαντική στιγμή: ήταν ένα υπέροχο έργο του Χαίντελ, το Άκις και Γαλάτεια, που ανεβάσαμε στο Δημοτικό Θέατρο Καλαμαριάς με ενθουσιώδεις νέους καλλιτέχνες, μαζί με τον δάσκαλό μου στη μουσική, τον Κωστή Παπάζογλου. Η πρώτη μου παραγωγή στη Γερμανία, το Yasou Aida!, ήταν επίσης μια πολύ σημαντική στιγμή, όχι μόνο γιατί σημείωσε μεγάλη επιτυχία, αλλά και γιατί μου έδωσε τη δυνατότητα να υλοποιήσω ορισμένα από τα πιο τρελά μου όνειρα, μαζί με συνεργάτες με τους οποίους γίναμε μια δυνατή ομάδα. Η Φόνισσα του Γιώργου Κουμεντάκη υπήρξε κι αυτή σταθμός, γιατί ένιωσα πώς είναι να συμμετέχεις σε κάτι που, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, είναι ιστορικό. Την επόμενη ημέρα, υπήρχε μια γελοιογραφία σε μια εφημερίδα με το σκηνικό της παράστασης και τη φιγούρα της Κριστίν Λαγκάρντ ως “φόνισσας” της ελληνικής οικονομίας: εκεί κατάλαβα πως το έργο αυτό είχε υπερβεί το στενό πλαίσιο του θεάτρου. Πολύ σημαντική στιγμή, επίσης, ήταν και η πρώτη παραγωγή της Εναλλακτικής Σκηνής, το Λυκόφως των χρεών. Η παράσταση αυτή δημιούργησε ένα πραγματικό σκάνδαλο και λοιδορήθηκε βίαια, σε τέτοιο βαθμό που μάλλον κατάφερε τον σκοπό της», απαντά σχετικά.

Τελειώνοντας την κουβέντα μας, του ζητώ ένα σχόλιο για το πώς βλέπει να διαμορφώνεται το τοπίο στον χώρο του πολιτισμού λόγω της πανδημίας. «Η πανδημία συνέτριψε τον κλάδο και με την εξαίρεση των λίγων καλλιτεχνών που έχουν σταθερή εργασία σε μεγάλους φορείς, οι υπόλοιποι βρίσκονται στην κόψη του ξυραφιού. Κάθε αισιόδοξη ματιά στο μέλλον έχει ως προϋπόθεση τη στήριξη των καλλιτεχνών στο παρόν. Γιατί χωρίς αυτούς δεν υπάρχει κανένα μέλλον για τις τέχνες».

info

www.nationalopera.gr

contact

efklidis@nationalopera.gr

Εικόνες