Τέτοιες μέρες ο Σίμος Παπάνας θα βρισκόταν κανονικά για συναυλίες στην Ασία και την Ευρώπη. Εξάλλου, αυτό ήταν πάνω-κάτω το πρόγραμμα που ακολουθούσε κάθε χρόνο ο πολυπράγμων -με το πάντα πυκνό πρόγραμμα εμφανίσεων εντός και εκτός των ελληνικών συνόρων- Θεσσαλονικιός βιολιστής και συνθέτης. Δυστυχώς όμως, ο καρπός της φετινής άνοιξης ήταν η πανδημία και τα check-in για Ταϊπέι, Οδησσό και Δρέσδη δεν έγιναν ποτέ.

«Οι τελευταίες συναυλίες που έδωσα τον Μάρτιο ήταν στο Νόριτς και τη Δρέσδη», θυμάται. «Στην τελευταία, τα πράγματα ήταν ήδη παράξενα. Γυρνώντας στην Ελλάδα, τα αεροπλάνα ήταν άδεια, ενώ οι πόλεις σιγά σιγά κατέβαζαν ρολά. Εξυπακούεται ότι όλες οι συναυλίες που ήταν προγραμματισμένες για το επόμενο χρονικό διάστημα είτε ακυρώθηκαν είτε αναβλήθηκαν.

Τα καλλιτεχνικά events ήδη αρχίζουν κάνουν δειλά δειλά την επανεμφάνισή τους σε όλο τον κόσμο, αλλά με τρόπο που θα λαμβάνει υπόψη τις νέες συνθήκες. Για την ώρα, έχω προγραμματισμένες συναυλίες εκτός Ελλάδος, αλλά πάντα με το ενδεχόμενο να ματαιωθούν αν τα πράγματα χειροτερέψουν. Πάντως, η αντίδραση του κόσμου είναι ενθαρρυντική, καθώς φαίνεται πως η live συναυλία τους είχε λείψει. Στη διάρκεια του lockdown, εκφράστηκαν απόψεις που υποστήριζαν ότι πιθανώς να οδηγηθούμε σε μία νέα πραγματικότητα, στην οποία οι συναυλίες θα πραγματοποιούνται πλέον διαδικτυακά. Το διαδίκτυο απέκτησε μεν ακόμη πιο κομβικό ρόλο στις ζωές μας, είναι όμως φανερό ότι η ζωντανή συναυλία είναι πραγματικά αναντικατάστατη».

Ο Σίμος Παπάνας διαθέτει το σπάνιο χάρισμα να βρίσκει φως και στις πιο σκοτεινές διαδρομές. Το διάστημα του lockdown αποδείχτηκε δημιουργικό για τον ίδιο με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, όπως αναφέρει. «Για παράδειγμα, τον Απρίλιο διαπίστωσα πως μου είχε λείψει πάρα πολύ να παίζω με άλλους μουσικούς. Για να ικανοποιήσω αυτή την έλλειψη, συνέθεσα ένα έργο sequenza για δύο βιολιά, το οποίο μπορούσε να παιχτεί από απόσταση. Επίσης, ήταν η πρώτη φορά μετά από καιρό που είχα τον χρόνο να μελετήσω συστηματικά το βιολί, σαν να ήμουν ξανά φοιτητής. Πιστεύω ότι όλοι οι άνθρωποι του χώρου μας αντιλήφθηκαν πόσο σημαντικό είναι αφιερώσουμε χρόνο σε αυτό που αγαπάμε και ευελπιστώ ότι, ύστερα από αυτή την αναπάντεχη κρίση, θα επιστρέψουμε δριμύτεροι και βελτιωμένοι ως μουσικοί».

Βλέποντας αναδρομικά το τελευταίο εξάμηνο και τις ανατροπές που έφερε στον χώρο της μουσικής, παρατηρεί κανείς ότι κάθε δραστική αλλαγή στο καθιερωμένο και σύνηθες πλαίσιο της ζωής σε κάνει να αναλογιστείς πόσο σημαντικά είναι ορισμένα πράγματα που μέχρι τώρα θεωρούσες δεδομένα. «Το πρώτο και βασικότερο είναι να αντιληφθεί κανείς τη σημασία των μουσικών του τόπου του. Η επένδυση στην καλλιτεχνική ζωή ενός τόπου είναι ούτως ή άλλως ύψιστης σημασίας, ανεξάρτητα από τις συνθήκες που επικρατούν σε οποιαδήποτε δεδομένη στιγμή: είναι οι μουσικοί του τόπου σου που θα εμπνεύσουν και θα διδάξουν τις επόμενες γενιές. Όμως, τείνουμε να λησμονούμε ορισμένες φορές αυτή την αλήθεια, καθώς υποκύπτουμε στην ψευδαίσθηση ότι αρκεί να χτίσεις ένα εντυπωσιακό κτίριο και να φέρνεις «εισαγόμενες» εκδηλώσεις. Σήμερα, λοιπόν, επαναλαμβάνεται αυτό που είχε συμβεί (για άλλους λόγους) κατά την περίοδο της βαθιάς οικονομικής κρίσης: ρίχνουμε μια ενδοσκοπική ματιά στη χώρα μας και αναρωτιόμαστε αν υπάρχει κάτι αξιόλογο εδώ. Και εντέλει αυτό που ανακαλύψαμε μας δίνει κάθε λόγο να αισιοδοξούμε. Αναλογιστείτε ότι το Φεστιβάλ Αθηνών, για παράδειγμα, φέτος βασίζεται αποκλειστικά σε ελληνικούς φορείς και Έλληνες καλλιτέχνες. Φυσικά, δεν θέλω να υποβαθμίσω τη σημασία του «ταξιδιού» και της επικοινωνίας μεταξύ των μουσικών από όλο τον κόσμο. Μια τέτοιου είδους επαφή είναι ανεκτίμητη όσον αφορά την απόκτηση γνώσεων, την ανταλλαγή ιδεών και την άντληση έμπνευσης που θα οδηγήσει νομοτελειακά στη δημιουργία. Όμως, σε τελική ανάλυση, αυτό που πραγματικά έχουμε είναι οι άνθρωποι που ζούνε δίπλα μας και κρατούν τη φλόγα της μουσικής ζωντανή».

Ποιος είναι

Ο Σίμος Παπάνας γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1979. Σπούδασε βιολί, μπαρόκ βιολί, σύνθεση και μαθηματικά, με σημείο αφετηρίας το Νέο Ωδείο Θεσσαλονίκης, προτού ολοκληρώσει τις σπουδές του στο Oberlin College και το Yale University στις ΗΠΑ. Καθηγητές του υπήρξαν ο Πέταρ Αρναούντοβ, ο Τάρας Γκαμπόρα, ο Έρικ Φρίντμαν (βιολί), η Μέριλιν Μακ Ντόναλντ (μπαρόκ βιολί) και ο Χρήστος Σαμαράς (σύνθεση).

Έχει συμπράξει με πολλές ορχήστρες ως σολίστας ή διευθύνοντας, μεταξύ των οποίων η Staatskapelle Dresden, η ορχήστρα του Θεάτρου Bolshoi, η Ορχήστρα Δωματίου της Ζυρίχης, η Kammerorchester Basel, η Camerata Salzburg, η Geneva Camerata, η Συμφωνική της Πράγας, μεταξύ άλλων.

Έχει εμφανιστεί σε ορισμένες από τις σημαντικότερες αίθουσες συναυλιών του κόσμου, όπως το Carnegie Hall (Νέα Υόρκη), το Palau de la Música Catalana (Βαρκελώνη), τη Μεγάλη Αίθουσα της Φιλαρμονικής της Αγίας Πετρούπολης και το Herbst Theater (Σαν Φρανσίσκο).

Από το 2003 είναι μόνιμος εξάρχων της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης.