Η περασμένη άνοιξη βρήκε την Ελένη Ευθυμίου στις πρόβες της όπερας Ερωτευμένο Σύννεφο. Το παραμύθι του Ναζίμ Χικμέτ, σε πρωτότυπη μουσική σύνθεση της Σοφίας Καμαγιάννη και λιμπρέτο της Ελένης Ζαφειρίου, θα έκανε πρεμιέρα στα μέσα Μαρτίου του 2020, στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Ωστόσο, αυτή η πρεμιέρα δεν έμελλε να πραγματοποιηθεί.

«Στην παράσταση πρωταγωνιστεί η παιδική χορωδία Rosarte και δεδομένου ότι εκείνη την περίοδο τα σχολεία έκλεισαν αμέσως, ήμασταν από τους πρώτους που ανέστειλαν τις πρόβες, δύο μόλις εβδομάδες πριν την πρεμιέρα. Τότε πιστεύαμε ότι θα σταματούσαμε το πολύ για ένα μήνα, όμως η πραγματικότητα μάς διέψευσε», λέει η ταλαντούχα σκηνοθέτις, μουσικός και ηθοποιός. «Η ίδια παράσταση είναι προγραμματισμένη να ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο του 2021 -ενάμιση χρόνο μετά τον αρχικό σχεδιασμό της- χωρίς να ξέρουμε τι θα μας βρει μέχρι τότε, αλλά ελπίζοντας ότι μια δουλειά φτιαγμένη με τόση αγάπη και μεράκι θα καταφέρει να φτάσει στο κοινό».

Ούτως ή αλλιώς, η Ελένη Ευθυμίου χαράσσει σταθερά τον δικό της ορίζοντα πολύ ψηλά, πιο ψηλά και από την επιδημική καμπύλη του Covid. «Είμαι αποφασισμένη να συνεχίσω με όλη μου τη δύναμη να εξασκώ την τέχνη μου. Έχω προγραμματίσει τις επόμενες δουλειές μου, οι οποίες φυσικά χορεύουν στον ρυθμό του θολού σχεδιασμού, των αναβολών και της επισφάλειας. Μέσα από το έργο μου, αλλά και μέσα από τη συμμετοχή μου σε συλλογικούς αγώνες, θα συνεχίσω να διεκδικώ μια καλύτερη κοινωνία».

Το σοκ του κορονοϊού, οι κλειστές αίθουσες, οι αποστάσεις και οι ματαιώσεις δοκιμάζουν τις αντοχές στον κόσμο του θεάτρου. «Οι άνθρωποι του θεάτρου και γενικότερα του Πολιτισμού είναι από τους πιο σοβαρά πληττόμενους μιας και η πολιτεία -παρά τα όσα διατυμπανίζονται για τη δημιουργία εντυπώσεων- δεν μερίμνησε γι’ αυτούς», τονίζει η 34χρονη σκηνοθέτρια.

«Πάρα πολλοί καλλιτέχνες δεν έλαβαν καμία οικονομική βοήθεια και ζουν στο όριο της φτώχειας. Οι συνέπειες για τις μικρές καλλιτεχνικές επιχειρήσεις και τα θέατρα είναι προς το παρόν ανυπολόγιστες. Ο χώρος του θεάτρου, παρότι προσαρμόστηκε σε κάθε υγειονομικό πρωτόκολλο (μάσκες και αποστάσεις τόσο για τους ηθοποιούς στις πρόβες όσο και για τους θεατές στις παραστάσεις, θερμομέτρηση, ιχνηλάτηση, μείωση χωρητικότητας αρχικά στο 70%, έπειτα στο 50% και τέλος στο 30%), είναι αυτός που επλήγη περισσότερο από τα μέτρα, καθώς είναι ανάμεσα στους πρώτους που αναγκάζονται να κατεβάσουν ρολά και στους τελευταίους που έχουν τη δυνατότητα να επαναλειτουργήσουν. Tα θέατρα στοχοποιήθηκαν αδίκως διότι δεν αποδείχθηκε ποτέ ότι αποτελούν εστία υπέρ-μετάδοσης του ιού, όπως πχ τα μέσα μαζικής μεταφοράς. To δεύτερο lockdown μάς βυθίζει σε μια δοκιμασία αβεβαιότητας, χωρίς ξεκάθαρο ορίζοντα για το πότε και πώς οι προγραμματισμένες δουλειές μας θα παρουσιαστούν. Μπαίνουμε όλοι μαζί σε ένα ρίσκο, χωρίς όμως να έχουμε όλοι τα ίδια όπλα για να το αντιμετωπίσουμε. Εξυπακούεται, φυσικά, ότι οι αδύναμοι θα ισοπεδωθούν, ενώ θα πληγεί πολύ πιο έντονα η “ερευνητική”, “πειραματική” και “ανήσυχη” τέχνη παρά η εμπορική. Ο πολιτισμός είναι αγαθό πρώτης ανάγκης και αν οι κοινωνίες στηρίζονταν περισσότερο στον πολιτισμό, θα ήταν πολύ πιο οχυρωμένες απέναντι σε τέτοιες κρίσεις».

Λόγω Covid, καλλιτέχνες και θεατρικοί οργανισμοί πειραματίστηκαν με τα online θεάματα. Για την Ελένη Ευθυμίου το διαδίκτυο είναι ένας ανεξερεύνητος ακόμη χώρος όσον αφορά τις παραστατικές τέχνες. «Θεωρώ ότι θα φανερώσει στο μέλλον τα όρια και τις δυνατότητές του, αποκαλύπτοντας νέες καλλιτεχνικές φόρμες και ενεργοποιώντας με νέους τρόπους τη φαντασία και την ελπίδα των ανθρώπων», τονίζει. Παράλληλα, όμως, βρίσκει επικίνδυνη την άποψη ότι η διαδικτυακή μετάδοση ενός θεατρικού έργου μπορεί να υποκαταστήσει την ανθρώπινη επαφή και τη συλλογική θέαση. «Ο χώρος του θεάτρου, από τα αρχαία χρόνια, αποτελεί χώρο κοινωνικής συνεύρεσης και συλλογικής ζύμωσης. Αυτή η λειτουργία δεν μπορεί να επιτελεστεί μέσα από την εξατομικευμένη θέαση σε έναν υπολογιστή», παρατηρεί. «Επίσης, εξαιρετικά επικίνδυνο είναι το γεγονός ότι με το νέο lockdown πολλοί άνθρωποι θα επιχειρήσουν -και πάλι- να προβάλουν παραστάσεις δωρεάν, χωρίς να αποδώσουν στους καλλιτέχνες οποιοδήποτε αντίτιμο. Θα πρότεινα οι άνθρωποι που έχουμε εργαστεί για τις παραστάσεις αυτές να σκεφτούμε πολύ σοβαρά, αυτή τη φορά, με ποιους όρους θα παραχωρήσουμε τα δικαιώματα προβολής, τη στιγμή μάλιστα που οι παραστάσεις μας δεν είναι φτιαγμένες γι’ αυτό τον σκοπό, επομένως η μετάδοσή τους ενδέχεται ακόμη και να μας βλάψει καλλιτεχνικά».

Τι θα αφήσουμε πίσω μας εντέλει και τι θα γεννηθεί στο θέατρο μέσα από τη δυστοπία των τελευταίων μηνών; «Η στέρηση θα γεννήσει λύσεις, θα γεννήσει και ανάγκες», πιστεύει η Ελένη Ευθυμίου. «Θα φανερωθούν νέοι τρόποι και τόποι όπου θα μπορεί να υπάρξει το θέατρο, με παράλληλη τήρηση των όποιων μέτρων, ενώ θα αναζωπυρωθεί η ανάγκη των ανθρώπων για εγγύτητα, επαφή και αμεσότητα. Όσο και έχουμε συνηθίσει στη στέρηση της επαφής, δεν μπορούμε να αποβάλλουμε την ενστικτώδη ανάγκη μας να ζούμε μαζί. Ίσως εκτιμήσουμε ακόμη περισσότερο το θέατρο και τις ανθρώπινες σχέσεις. Ας είμαστε αισιόδοξοι για να έχουμε έναν δρόμο στον οποίο θα θέλουμε να βαδίσουμε».