fbpx

“Η προστασία του ανθρώπου από χειραγωγημένα οπτικοακουστικά ερεθίσματα είναι μια συνεχής πράξη αντίστασης, μια θέση άκρως πολιτική”

Ελένη Φωτιάδου

"Η τελειότητα δεν είναι ανθρώπινη"

Text: Δήμητρα Κεχαγιά
Ελένη Φωτιάδου

Μιλάει με πάθος για τη νομική, τις τέχνες, τα ταξίδια, την υπέρβαση κάθε φόβου και πάνω απ’ όλα για τον άνθρωπο, ενώ προτιμά το happy end από τη «λύπη για τη λύπη». Η Ελένη Φωτιάδου μοιράζει τη ζωή της ανάμεσα στη νομική επιστήμη και την τέχνη. Είναι κάτοχος διδακτορικού στο Συνταγματικό Δίκαιο (Paris II – Panthéon), έχοντας εργαστεί ως δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με περαιτέρω εξειδίκευση στο LSE (Women’s Human Rights). Επιπλέον, αποφοίτησε από τη  Σχολή Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, όπου αργότερα εργάστηκε ως διδάσκουσα, ενώ πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Wimbledon College of Arts (UAL), καθώς και στο Slade School of Fine Arts (UCL – Julian Sullivan Award).

Η ίδια αποφεύγει να συνδέσει τις δύο ιδιότητες που τη χαρακτηρίζουν, αλλά η μία καταλήγει αναπόφευκτα να εμπνέει την άλλη, με αποτέλεσμα ερεθίσματα από νομικές υποθέσεις να κοσμούν μουσεία, γκαλερί και δημόσιους χώρους. Τα τελευταία χρόνια, η Ελένη Φωτιάδου έχει προσθέσει νέα ερευνητικά ενδιαφέροντα στο ρεπερτόριό της: είναι πλέον μεταδιδακτορική ερευνήτρια και διδάσκουσα στο Εργαστήριο Υγιεινής, Κοινωνικής & Προληπτικής Ιατρικής και Ιατρικής Στατιστικής (Ιατρική Σχολή ΑΠΘ), σε θέματα που σχετίζονται με την επίδραση και αντιμετώπιση της ηχορύπανσης στην ανθρώπινη φυσιολογία, τη δημόσια υγεία και τα δικαιώματα των ασθενών.

«Όλα τα παραπάνω ανήκουν στο πεδίο των ανθρωπιστικών σπουδών. Σε πολλά πανεπιστήμια του εξωτερικού τα μαθήματα τέχνης είναι υποχρεωτικά στο πρόγραμμα σπουδών, ακόμη και στις ιατρικές σχολές, όχι μόνο για την “καλλιέργεια και πνευματική ολοκλήρωση” του φοιτητή, αλλά κυρίως γιατί έρευνες έχουν δείξει ότι η τέχνη προάγει την ενσυναίσθηση», μας εξηγεί.  «Λειτουργώ καλύτερα όταν βοηθώ τον συνάνθρωπό μου, όχι βέβαια από διάθεση φιλανθρωπίας, αλλά λόγω παιδείας», τονίζει, δηλώνοντας πως έχει βάλει σκοπό της ζωής της να υπερασπίζεται τους άλλους με κάθε τρόπο. «Η όποια δυστοπία με την οποία έρχομαι αντιμέτωπη αρκετά συχνά δεν παύει να είναι δική μου επιλογή. Βιώνω τις συνέπειες των επιλογών μου και δεν μετανιώνω για καμία από αυτές».

Η Ελένη Φωτιάδου απεχθάνεται τις εξαρτήσεις από τα κέντρα εξουσίας και τον κάθε είδους εκφοβισμό, καθώς, όπως επισημαίνει, «σε μια κοινωνία φόβου, όπου η τρομολαγνεία υποκαθιστά το υπερβατικό ως νέα παθολογία και ο υποσυνείδητος φόβος χρησιμοποιείται συστηματικά ως καταστολή, η προστασία του ανθρώπου από χειραγωγημένα οπτικοακουστικά ερεθίσματα είναι μια συνεχής πράξη αντίστασης, μια θέση άκρως πολιτική». Η ίδια δηλώνει, μάλιστα, πως ταυτίζεται με την άποψη του Γάλλου διανοούμενου Αντρέ Μαλρώ, ο οποίος είχε γράψει ότι «οι πραγματικοί καλλιτέχνες δεν μιμούνται τη ζωή, αλλά γίνονται αντίπαλοί της».

Στο πλαίσιο του ερευνητικού άξονα Δημόσιο Δίκαιο, Δημόσια Τέχνη, Δημόσια Υγεία, πραγματοποιεί εκθέσεις κυρίως σε δημόσιους χώρους και μουσεία, μεταξύ των οποίων και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο. Όπως σημειώνει η Θεσσαλονικιά δημιουργός, «η τέχνη γίνεται πολιτική υπό ευρεία έννοια όταν καταφέρνει να προκαλέσει την εγρήγορση του θεατή, αποσπώντας την προσοχή του από την τρυφηλή και τακτοποιημένη δομή της καθημερινότητας, παρακινώντας τον να αντιδράσει απέναντι σε μια καταναγκαστική ληθαργική απάθεια, μετατρέποντάς τον από παθητικό καταναλωτή της εικόνας σε ενεργό και λειτουργικό συμμετέχοντα, προσκαλώντας τον να αντισταθεί συνειδητά σε μια επιβαλλόμενη και ελιτίστικη αισθητική ομοιομορφία, πείθοντάς τον να χαρίσει λίγο από τον χρόνο του, εμπλεκόμενος διαδραστικά και δημιουργικά στο έργο, ως άμεση αντιστάθμιση στην αγωνία του καλλιτέχνη», αναφέρει χαρακτηριστικά.

«Η εκτός λειτουργικότητας τεχνολογία είναι εγγενώς συνδεδεμένη με τις εννοιολογικές και πολιτικές ανησυχίες της δουλειάς μου. Τα μηχανήματα που χρησιμοποιώ είναι αντικείμενα εκτός εμπορίου, που βρέθηκαν ή χαρίστηκαν. Είναι κυρίως απομεινάρια μιας παλαιότερης τεχνολογίας, πιο προσιτής και εύχρηστης, που αντανακλούν την αισθητική της ανατολικοευρωπαϊκής καταγωγής τους. Μερικά από αυτά ήταν παιχνίδια, οικιακά χρηστικά ατοπήματα που προσαρμόστηκαν με “πατέντες” στις νέες ανάγκες, ερασιτεχνικές αναλογικές κάμερες, στερεοσκοπικές φωτογραφικές μηχανές και προτζέκτορες. Σπάνια απευθύνονται ως εργαλεία σε επαγγελματίες και η εξοικείωση μαζί τους τα μεταμορφώνει σε αναπόσπαστα μέρη του έργου, καθώς μετατρέπονται από ανακατασκευασμένα εξαρτήματα σε ανθρωποποιημένα αντικείμενα τέχνης. Η τραχύτητα, η τυχαιότητα και η ωμότητα τελικά διαμορφώνουν το έργο μέσα από μια βίαιη πάλη της ιδέας έναντι του υλικού, καθώς ο θεατής καλείται να χειριστεί ενεργά τις αυτοσχέδιες μηχανές, τους φακούς και τα κινητά μεταλλικά ή πλαστικά μέρη των έργων, λειτουργώντας τα σε μη πραγματικό χρόνο. Με αυτόν τον τρόπο, γίνεται για λίγο συνδημιουργός του έργου».

O θεατής, σε ένα από τα έργα της Ελένης Φωτιάδου, κάνοντας ποδήλατο θέτει σε λειτουργία έναν παλιό παιδικό προτζέκτορα και βλέπει ένα 35άρι φιλμ, σε ένα άλλο έργο καλείται να δει στερεοσκοπικά μιά εικόνα που κινείται πάνω σε κρύσταλλο μέσα από έναν μεγεθυντικό φακό, ενώ σε μια άλλη περίπτωση βλέπει την εικόνα να χορεύει σε super 8 επιπολάζουσα προβολή. «Εκτιμώ τα αποτελέσματα που παράγει η χαμηλής στάθμης τεχνολογίας, όχι μόνο αισθητικά, αλλά κυρίως ως ένδειξη συνενοχής και συνοδοιπορίας: η τελειότητα δεν είναι ανθρώπινη», αναφέρει η δημιουργός και προσθέτει ότι «υπάρχει υπερβολική διάχυση εικόνας με αντίστοιχο κορεσμό του θεατή, ο οποίος καταλήγει να είναι απαθής. Η διάδραση είναι ένας τρόπος εγρήγορσης και συμμετοχής».  Το μότο της είναι «γέμισε την ψυχή σου, αφέσου σε ό,τι αγαπάς», ενώ η ευχή της για το μέλλον είναι «να αποφασίσουμε ποιοι είμαστε και να παλέψουμε γι’ αυτό».

Πληροφορίες

https://www.elenifotiadou.gr

Επικοινωνία

elenifoti@mac.com

Φωτογραφίες

contact