Με το «Κρέας» ο Έλληνας σκηνοθέτης αγγίζει ζητήματα που τα συναντάμε στις περισσότερες κλειστές κοινωνίες, αλλά και που έχουν την πηγή τους σε αρχέγονα ένστικτα.
Δημήτρης Νάκος
Σινεμά ηθικών διλημμάτων
Κείμενο: Τάσος Ρέτζιος
Ο Δημήτρης Νάκος, διδάκτορας Κινηματογράφου και Φιλοσοφίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, είναι ένας άνθρωπος που ζει και αναπνέει μόνο για το σινεμά. Εργάζεται ως σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός, έχοντας διακριθεί από παλιά με τις μικρού μήκους ταινίες του, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν οι παρακάτω: Φωτεινή και Αλεξάνδρα, Ο γιος, Η Αλίκη στο καφέ, Κατάψυξη, 11:20. Το Κρέας είναι η πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία, η οποία επιλέχθηκε το φθινόπωρο από το Φεστιβάλ του Τορόντο, ενώ συμμετείχε και στο πρόσφατο 65ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, όπου απέσπασε το βραβείο της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου «για τη σεναριακή και σκηνοθετική συγκρότηση με την οποία διαχειρίζεται το θέμα της σύγχρονης ελληνικής επαρχίας». Τον Μάρτιο η ταινία βγαίνει στις ελληνικές αίθουσες, ενώ ήδη γίνονται συζητήσεις και για τη διεθνή της πορεία.
«Το Κρέας είναι μια ταινία για τη συγκάλυψη ενός φόνου στην ελληνική επαρχία. Με αφορμή το γεγονός αυτό έρχονται στην επιφάνεια προβληματικές καταστάσεις που οι ήρωες είχαν θάψει, έχοντας μάθει να στρέφουν το βλέμμα αλλού και να προσποιούνται πως όλα είναι φυσιολογικά. Η αποκάλυψη όμως του φόνου λειτουργεί σαν μια ωρολογιακή βόμβα, η οποία εξαναγκάζει τους ήρωες να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες των πράξεών τους αλλά και τον ίδιο τους τον εαυτό» αναφέρει για την ταινία του ο Δημήτρης Νάκος. Η ταινία χρωστάει πολλά στους πρωταγωνιστές της, Ακύλλα Καραζήση, Κώστα Νικούλι, Παύλο Ιορδανόπουλο, Μαρία Καλλιμάνη, Γιώργο Συμεωνίδη και Ναταλία Swift, οι οποίοι σχηματίζουν ένα σύνολο που με ρεαλιστικότητα, αλλά και με ρωγμώδεις ερμηνείες, αποδίδει με ολοκληρωμένο τρόπο τις πλήρεις διαστάσεις της ιστορίας. Ειδικά ο Καραζήσης, στον ρόλο του πατριάρχη της οικογένειας (ιδιοκτήτης μιας κτηνοτροφικής μονάδας, που ανοίγει πλέον και κρεοπωλείο), αποτυπώνει στο πρόσωπο και στις εκφράσεις του όλα τα αδιέξοδα και τα διλήμματα της ελληνικής κοινωνίας τού σήμερα.
Στο Κρέας συναντάμε δύο γνώριμα (και αρνητικά σημασιοδοτημένα) σημεία αναφοράς του σύγχρονου ελληνικού σινεμά: την επαρχία και την ασφυκτική δομή της οικογένειας. Ρωτάμε τον Δημήτρη Νάκο για τη δική του προσέγγιση: «Η οικογένεια πρωταγωνιστεί στην ελληνική μυθοπλασία ήδη από την αρχαία τραγωδία. Εξάλλου, και από ψυχαναλυτική σκοπιά να το εξετάσουμε, όλα τα προβλήματα πηγάζουν από την οικογένεια. Είναι η ρίζα των πάντων κατά κάποιον τρόπο. Τα ζητήματα που θίγω στο Κρέας εξυπακούεται ότι προκύπτουν και στις πόλεις, όχι μόνο στην επαρχία. Η ειδοποιός διαφορά είναι ότι λόγω της κλειστής κοινωνίας γίνονται πιο ορατά, λες και τα έχουμε τοποθετήσει κάτω από έναν μεγεθυντικό φακό για να τα δούμε πιο καθαρά».
Τόσο ως θεατής όσο και ως δημιουργός μού αρέσει ο ρεαλιστικός κινηματογράφος. Ηθικά διλήμματα, ζητήματα εξουσίας, οι έννοιες της ευθύνης και της αδικίας. Ως προς την κινηματογράφηση, χρησιμοποιώ κάμερα στο χέρι για να είμαι κοντά στους χαρακτήρες και να μεταφέρω στον θεατή την ένταση που βιώνουν εκείνοι. Θέλω να ανασαίνουμε μαζί τους, να τους ακολουθούμε σε κάθε τους βήμα.
Όσο για τον συνδετικό ιστό της κινηματογραφικής γραφής του Νάκου από ταινία σε ταινία, τόσο σε μυθοπλαστικό επίπεδο όσο και στη φόρμα, αυτός δεν είναι άλλος από τα «κοινωνικά και ανθρωποκεντρικά ζητήματα. «Τόσο ως θεατής όσο και ως δημιουργός μού αρέσει ο ρεαλιστικός κινηματογράφος. Ηθικά διλήμματα, ζητήματα εξουσίας, οι έννοιες της ευθύνης και της αδικίας. Ως προς την κινηματογράφηση, χρησιμοποιώ κάμερα στο χέρι για να είμαι κοντά στους χαρακτήρες και να μεταφέρω στον θεατή την ένταση που βιώνουν εκείνοι. Θέλω να ανασαίνουμε μαζί τους, να τους ακολουθούμε σε κάθε τους βήμα» δηλώνει χαρακτηριστικά.
Μπλέχτηκε με τον κινηματογράφο και τη σκηνοθεσία γιατί ανέκαθεν απολάμβανε να αφηγείται ιστορίες και να βλέπει ταινίες. Είναι ακλόνητα πεπεισμένος πως ο κινηματογράφος δρομολογεί μια μαγική επικοινωνία, φέρνοντας σε επαφή ανθρώπους που είναι εντελώς διαφορετικοί μεταξύ τους και ζουν σε άλλες κοινωνίες και σε άλλες χώρες. Όσο για το πώς θα ήθελε να φύγει ο θεατής από την αίθουσα μετά την προβολή της ταινίας του, μας απαντά το εξής: «Όταν βλέπουμε έναν ήρωα που υποφέρει χωρίς να ευθύνεται, θέλουμε να τον δούμε να επικρατεί στο τέλος. Ωστόσο, αυτή η ελπίδα δεν είναι ακριβώς ρεαλιστική. Θα ήθελα λοιπόν ο θεατής να φύγει από την αίθουσα με τη σκέψη ότι η αλλαγή έρχεται μονάχα μέσα από τη δική μας εμπλοκή. Δεν μπορούμε να περιμένουμε ότι τα πράγματα θα αλλάξουν από μόνα τους ή ότι θα έρθει κάποιος με μαγικό ραβδί για να τα αλλάξει. Ζούμε στην κοινωνία και όχι με την κοινωνία. Ο “άλλος” μάς αφορά εξ ορισμού, ακριβώς γιατί συνυπάρχουμε μαζί του στην κοινωνία».
Όσον αφορά τις επιρροές και τους δημιουργούς που έχουν διαμορφώσει τη σκηνοθετική του ταυτότητα αναφέρει ενδεικτικά τους θρυλικούς Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, Βιτόριο Ντε Σίκα και Φεντερίκο Φελίνι, τους Κριστιάν Μουντζίου και Κάλιν Πέτερ Νέτσερ από τον νέο ρουμανικό κινηματογράφο, τον Ιρανό Ασγκάρ Φαραντί, τους αδερφούς Νταρντέν, αλλά και τον ανεξάρτητο αμερικανικό κινηματογράφο. «Με έχουν επηρεάσει όμως και συγγραφείς, όπως ο Ντοστογιέφσκι, ο Κούντερα, ο Καμύ, αλλά και ζωγράφοι όπως ο Καραβάτζο και ο Μπέικον. Όλοι αυτοί οι καλλιτέχνες έψαχναν μια αλήθεια στα έργα τους, η οποία –ανεξάρτητα από τη μορφή που έπαιρνε τελικά– έκανε τα έργα τους μοναδικά».
Φυσικά, το να κάνεις σινεμά στην Ελλάδα συνεπάγεται πολλές δυσκολίες και ορισμένα ανυπέρβλητα εμπόδια: «Δεν θα πρωτοτυπήσω επί του θέματος, το σινεμά στην Ελλάδα είναι ένα δύσκολο σπορ, όπως δύσκολο είναι πλέον και σε ολόκληρη την Ευρώπη. Οι διαδικασίες είναι πλέον πιο χρονοβόρες και είναι απαραίτητο να αλλάξει συνολικά ο μηχανισμός και να δρομολογούνται πιο γρήγορα τα πράγματα προκειμένου να μη λιμνάζουν τα πρότζεκτ και να μην ξεθωριάζουν οι αρχικές ιδέες» καταλήγει σχετικά.
Φωτογραφίες
