Η ζωγράφος Άννα Φωκά ζει στο Παρίσι και κρατά το βλέμμα στραμμένο στη Μικρή Ελλάδα με διάθεση κριτική και νοσταλγική.

Υπάρχει κάτι αταξινόμητο στην εικαστική γλώσσα της Θεσσαλονικιάς ζωγράφου, που ασκεί μια δυναμική και εντός των καιρών τέχνη από τη θρυλική εστία καλλιτεχνών La Ruche στο Νότιο Παρίσι.

«Στη Ruche “προσγειώθηκα” το 2006 μετά από πολλές περιπέτειες περιγράφει» η ίδια. «Το δυάρι που νοίκιαζα σε λαϊκή γειτονιά του Παρισιού πουλήθηκε, πράγμα που με ανάγκασε να αναζητήσω καινούργιο χώρο. Τη θέση μου στη Ruche την πέτυχα χάρη στους καθηγητές μου από την Beaux-Arts του Παρισιού, οι οποίοι μου έδωσαν πραγματικά συγκινητικές συστατικές επιστολές».

Η Εστία σχεδιάστηκε από τον Γκούσταβ Άιφελ για να φιλοξενηθούν δράσεις της περίφημης Expo 1900. Ως το 1934 φιλοξένησε σε low cost τιμές καλλιτέχνες που στέγαζαν τα ατελιέ τους αλλά και απόκληρους του περιθωρίου και άλλες μποέμ «δυνάμεις». Παρήκμασε στον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, αλλά ξαναπήρε μπρος τη δεκαετία του 1970, χάρη στον Σαρτρ που κράτησε την περιοχή μακριά από «αναπτυξιακά» οράματα.

«Η Ruche είναι ένα μοναδικό μέρος που δε μοιάζει με κανένα άλλο. Ρουστίκ και άγριο μαζί, αποτελείται από μια κεντρική ροτόντα με τριγωνικά εργαστήρια και άλλα παράπλευρα κτίρια, χαμένα μέσα σε έναν καταπράσινο κήπο. Φιλοξενεί γύρω στους εξήντα εικαστικούς διαφορετικής ηλικίας και εθνικότητας, εκ των οποίων κάποιοι είναι γνωστοί στον χώρο της τέχνης, και άλλοι όχι. Το αξιοθαύμαστο είναι πως όλος αυτός ο ετερόκλητος πληθυσμός καταφέρνει να ζει αρμονικά και δημιουργικά χωρίς να φοβάται για το αύριο, μιας και, αντίθετα με άλλες καλλιτεχνικές εστίες, η δική μας δεν επιβάλλει κάποια συγκεκριμένη διάρκεια παραμονής».

Παρατηρώντας προσεκτικά το έργο της Φωκά, συνειδητοποιείς πως έχει κατακτήσει μια ολόδική της γλώσσα μα και ταυτόχρονα εξελίσσεται μη μένοντας στο κεκτημένο. «Δεν μπορώ να προεξοφλήσω την πορεία της δουλειάς μου. Θέλω να πιστεύω πως θα εξελιχθεί, όπως εξελίσσομαι και ωριμάζω κι εγώ σαν άτομο. Τα πράγματα κινούνται διαρκώς, όλα αλλάζουν: η όψη του κόσμου, τα πολιτικά καθεστώτα, η δομή της κοινωνίας, τα ήθη, η γλώσσα η ίδια, τα μέσα και οι τρόποι έκφρασης των δημιουργών… «Ως προς τα μέσα που χρησιμοποιώ, ίσως κάνω μια στροφή προς την ψηφιακή επεξεργασία εικόνας, που επιτρέπει τη μείξη φωτογραφίας και σχεδίου, κάτι που αγαπώ ιδιαίτερα. Και ως προς τη σύνθεση γενικότερα, θα μπορούσα πιθανόν να γίνω πιο λακωνική, να χρησιμοποιήσω δηλαδή τη λιτότητα σαν αντίβαρο στην υπερβολή».

Η ενότητα έργων «Little Greece» όχι μόνο προδίδει τη ρίζα της ζωγράφου μα αποτελεί και την προσωπική της «δήλωση» για την κατάσταση των τελευταίων ετών στην Ελλάδα, όπως η ίδια την αφουγκράζεται. «Το “Little Greece” (ή “Ελλαδίτσα”, αν προτιμάς), είναι μια σειρά σχεδίων που ολοκλήρωσα πρόσφατα με θέμα τη σύγχρονη Ελλάδα. Όση κριτική ασκεί αυτό το έργο, άλλη τόση νοσταλγία κουβαλάει. Επισημαίνω κάποια αρνητικά χαρακτηριστικά της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας, με στόχο να “ταρακουνήσω” τον θεατή γεννώντας μέσα του κάποια ερωτήματα, προσφέροντάς του μια πιο αποστασιοποιημένη ματιά, παρακινώντας τον να αλλάξει και να δράσει για το κοινό καλό. Τι άλλο να κάνω εξάλλου από εκεί που βρίσκομαι; Ζω πάνω από είκοσι χρόνια στο εξωτερικό. Στο μεταξύ, η χώρα μου άλλαξε, εξελίχθηκε, κι έπειτα άρχισε να μαραζώνει σταδιακά, χωρίς να μπορώ να κάνω το παραμικρό για να το εμποδίσω. Όταν μιλάω για την Ελλάδα, μιλάω αναπόφευκτα και για μένα, για τις ρίζες μου… Είναι το παρελθόν μου, με ορίζει. Κι όταν η χώρα τυραννιέται, δεν μπορώ να μένω αδιάφορη».